فرهنگسازی مصرف صحیح برق و انرژی در خانواده‌ها ؛ چرا و چگونه
یادداشت دکتر محمدباقر ابوالحسنی مدرس و خبره فعال در صنعت برق کشور ، پیرامون فرهنگسازی مصرف صحیح برق.
انرژی و به ویژه ، برق با هزینه ها و مشکلات متعدد در کشورمان تولید میگردد و از طریق شبکه پیچیده و طولانی در اختیار عموم جامعه قرار می‌گیرد تا از آن در امور زندگی و کار بهره ببرند. در این میان، به علت سیاستها یا عملکردهای گذشته، انرژی در ذهنیت و نگاه اقتصادی بسیاری از مصرف کنندگان کشور، اغلب موثر در سبد هزینه های خانوار تلقی نشده و بنابراین مصرف صحیح انرژی، در اولویت و کانون توجه بسیاری از اقشار جامعه نبوده است و در نتیجه، در سالهای اخیر، احتمال هدر رفت آن در انواع مختلف مصارف، به ویژه در مصرف خانگی افزایش داشته و این امر از آنجا مهم است که این نوع مشترکان سهم بسیار قابل توجهی از مصارف کشور را به خود اختصاص داده اند.از آنجایی که طی سال های گذشته به تدریج، در اثر عوامل مختلف و بویژه افزایش مصرف، ناترازی بین تولید و مصرف برق رخ داده و منجر به تشدید محدودیتهای مختلف برای کشور شده است، بر این اساس به نظر می رسد چنانچه عموم مصرف کنندگان بویژه خانواده ها به کمک روشهای ساده و موثر جلوی هدرروی انرژی را بگیرند، می توانند کمک موثری در ارتقای امنیت انرژی کشور انجام دهند.
بر این مبنا، گرچه راهکار برخی کارشناسان، واقعی کردن قیمت حاملهای انرژی (و درواقع، افزایش قیمت آنها) است لیکن با عنایت به سوابق تاثیر تغییر قیمت حاملهای انرژی بر تورم و نیز عدم بهبود قابل توجه در مدیریت مصرف در بلندمدت از این طریق که در تجربه های قبلی کشور وجود دارد، علاوه بر نگاه اقتصادی، پیشنهاد می شود از همه ظرفیتهای قانونی برای آموزش، فرهنگ سازی و تشویق مصرف کنندگان به رعایت مصرف بهینه انرژی (اعم از گاز و برق) استفاده گردد چرا که این رویکرد، آثاری عمیق تر هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت دارد.
شاید برخی تصور کنند که آموزشهای کاربردی مانند مدیریت مصرف انرژی و رعایت الگوهای آن بخصوص برای مخاطبان از خانواده‌ها، در حال حاضر که ممکن است کشور با محدودیتهای مختلف (در تابستان با محدودیت برق و در زمستان با محدودیت گاز) مواجه باشد، در کوتاه‌مدت چندان اثر ندارد اما برخلاف این نگاه باید گفت، براساس سیاستهای کلی نظام و نیز قوانین مختلف، باید به آموزش و فرهنگسازی مصرف صحیح بویژه در خانواده‌ها توجه کرد. از جمله نکات در این زمینه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱. آموزش و مشاوره موثر و کاربردی به خانواده‌ها بعنوان رکن اصلی جامعه، منجر به توجه بخش عظیمی از مصرف کنندگان به مصرف درست می شود بگونه ای که در حال و آینده می توانند بر رفتار عمومی جامعه در مصرف انرژی موثر واقع گردند.
۲. جوانان و نوجوانان در عصر حاضر، از اقشار فعال خانواده‌ها چه درفضای حقیقی و چه در فضای مجازی هستند بگونهای که با توجه به تعدادشان در جامعه و نیز اثرگذاری روانی و میدانی که در محیط اطراف می‌توانند داشته باشند، این امکان را دارند که منجر به ایجاد کانون توجه به موضوع مهم مصرف صحیح انرژی در جامعه گردند.
۳. بسیاری از خانواده ها و اقشار ضعیف جامعه به دلیل شرایط اقتصادی نیازمند کاهش هزینه های قبوض خود هستند که از طریق رعایت الگو قابل حصول است و این با ابزار آموزش و مشاوره امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین باتوجه به اثر مصرف ناصحیح بر کاهش عمر وسایل گرانقیمت خانگی، آموزش در زمینه مصرف درست می تواند احتمال خرابی این وسایل را کاهش و عمرشان را افزایش داده و به اقتصاد خانوار کمک کند.
۴. علاوه بر پاداشهای کاهش مصرف که به عموم مصرف کنندگان بخصوص در مصرف برق اعطا می شود، مددجویان کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی امکان رایگان شدن قبوض خود را طبق ضوابط دارند لیکن این امر با رعایت الگو قابل تحقق است که مستلزم آموزش این خانواده ها و ارائه مشاوره و پیگیری و ارزیابی آن است و باتوجه به شرایط و مشکلات این خانوارها می بایست بطور ویژه و مستمر پایش گردد و راهنمایی و کمک صورت پذیرد.
در این راستا استفاده از ظرفیتها، استعدادها و بویژه توان علمی متخصصان صنعت برق و انرژی، برای فعال سازی و تربیت ترویج کنندگان (مروجان) مصرف بهینه، برگزاری دوره های آموزشی مهارتی برای جامعه هدف اعم از خانواده ها و جوانان و مددجویان سازمانهای حمایتی و همچنین ارزیابی اثرگذاری آموزشها براساس قبوض به همراه تشویق مروجان و خانواده های موفق به عنوان پیشنهادهای عملیاتی مطرح می باشد که با صرف هزینه از محل بودجه های فرهنگی و آموزشی ادارات و نهادهای مرتبط قابل انجام است و به هدفمندشدن این بودجه‌ها هم کمک می‌نماید. اجرای آزمایشی این پیشنهادها در محدوده یک یا چندشهرستان مانند منطقه رباط کریم و بهارستان به صورت گام به گام می تواند موجب ایجاد زمینه و تجربه مناسب برای اجرا در سطح کشور گردد.
