دیو هفت سر مشکلات و نارضایتی ها در بهارستان چگونه از بین خواهد رفت؟

شهرستان بهارستان با وسعت حدود ۶۵ کیلومتر و جمعیت ۷۰۰ هزار نفری (حدود سه برابر جمعیت سمنان) از مشکلات انبوهی رنج می‌برد ، این مشکلات که در ادامه به اصلی ترین آنها خواهیم پرداخت ، زمانی برای ما قابل درک می شود که به دستگیری های گسترده اعضای شورای شهر و شهرداری در سال های اخیر این شهرستان می پردازیم. اما سوالی که ایجاد می شود این است: چرا با وجود دستگیری مسئولین مفسد ، فساد و ناکارآمدی همچنان باقی است؟

اصولا از گذشته تا به امروز بین علت و معلول تفاوت بوده است و این تفاوت برای همگان قابل مشاهده است، مانند خورشید و نور ، بهار و شکوفه درختان و… اما رابطه علت و معلولی فساد و مفسد همیشه مورد غفلت واقع شده است و لازم است که بیشتر به پدیده فساد توجه شود تا یک نفر که دچار فساد می شود (مفسد) مورد توجه قرار نمی گیرد.

به عنوان مثال پروژه های عمرانی در شهرداری های بهارستان که ما در این مثال به آسفالت می پردازیم اغلب با هزینه های غیر واقعی و فساد پیمانکاران و شهرداری همراه است ، حال اگر بخواهید میتوانید این فساد را هزینه ی غیر واقعی ، ضعف نظارت در هزینه ها ، تخلف پیمانکار و… در نظر بگیرید. اگر بخواهیم معلول ها(پیمانکار،بازرس و…) را برای چند دقیقه کنار بگذاریم و به علت این پدیده (فرآیند شکل گیری فساد) بپردازیم متوجه می شویم که مشکل خرابی های آسفالت بهارستان نه با دستگیری پیمانکار و بازرس متوقف نمی شود بلکه این مشکل با از بین بردن فرآیند شکل گیری فساد حل خواهد شد.

معمولا شهرداری ها برای آسفالت معابر از دو الی سه پیمانکار (زیر سازی،روسازی، نگهداشت) استفاده می کنند، این پیمانکاران که با مبنای دریافت سود وارد این پروژه ها می شوند برای خود یک قاعده دارند، سود بیشتر در هزینه کمتر. منظور ما از فرآیند شکل گیری فساد دقیقا همینجا است: سود بیشتر برای پیمانکار روساز در استفاده از مواد اولیه ضعیف و درجه چندم است، سود بیشتر برای پیمانکار نگهداشت در خرابی بیشتر آسفالت ها و تعمیر آنها است.

برای از بین بردن این نامعادله فساد باید قاعده و مبنای این فرآیند فسادزا را اصلاح کنیم، یعنی سود بیشتر برای پیمانکار در آسفالت بهتر. این نوع قراردادها که اصطلاحا به آنها قرارداد ساخت و نگهداشت یا BOT می گویند باعث می شود تعمیر و نگهداشت ده ساله پروژه آسفالت بر عهده سازنده باشد و هزینه تعمیر آسفالت از مبلغ قرارداد پیمانکار کسر میگردد. عملی که باعث خواهد شد پیمانکار به علت سختی دوباره کاری و هزینه های غیرقابل پیشبینی از مواد درجه یک برای آسفالت کردن استفاده کند. این فرآیند باعث ازبین رفتن فساد خواهد شد، علتی که اول یادداشت از آن صحبت کردیم.

به این علت ها در ادبیات جهانی می گویند « مساله »، مساله ریشه مشکل است مانند مشکل خرابی آسفالت که ریشه آن نامعادله فساد در قرار دادهای پیمانکاری است. مشکلات صرفا با پرداختن به مساله ها و علت ها ازبین می روند و هرگونه اقدام و کنشی برای پرداختن به معلول یا مشکل ، باعث تشدید آن خواهد شد.